Validering van werk binnen het hedendaagse discours
Een aspect bij het valideren van werk is het plaatsen van het werk in een groter discours om de waarde ervan in te kunnen schatten. Dit discours vindt altijd plaats in een bredere context, die op dit moment sterk wordt bepaald door de neoliberale ideologie. De validering van werk wordt daarmee mede beïnvloed door dit gedachtengoed. Hoe ga jij als maker daarmee om?
Volgens de neoliberale ideologie is de mens maakbaar. Dat wil zeggen dat als je succes hebt, je dat aan jezelf te danken hebt. Als je faalt ook. Bovendien worden alle waarden in geld uitgedrukt en staan marktwerking en consumptie hoog in het vaandel. Deze neoliberale ideologie heeft effect op ieder mens, temeer omdat we zo omgeven zijn door dit systeem dat het lijkt alsof er geen alternatief bestaat. Deze ideologie heeft noodzakelijkerwijs ook effect op makers, het makerschap en op de validatie van het werk. Welke waarde moet jouw werk hebben? Moet je werk verpakt worden in een consumentvriendelijk format, zodat het begrepen wordt door een groter publiek en makkelijker verkoopbaar is? Of meet je de kwaliteit van je werk af aan de hand van de behaalde ‘onmaat’, waarmee wordt verwezen naar de mate waarin de huidige regels worden opgerekt en bevraagd? Het consumentvriendelijke format sluit aan bij de (regel)maat omdat het op een of andere manier verwijst naar iets wat al bekend of gebruikelijk is. Een zekere herhaling wordt hierbij dus ingezet. De onmaat daarentegen doet het tegenovergestelde: het getuigt van een overtreding van wat gebruikelijk is.
Volgens Gielen en zijn collega’s – Gielen is als hoogleraar cultuursociologie verbonden aan het Antwerp Research Institute for the Arts – moet de hedendaagse kunst vooral langs de meetlat van de onmaat worden gelegd. Maar in welke mate is het mogelijk om te breken met de regels, als dit van de hedendaagse kunst al zo goed als wordt verwacht? Is dit op zichzelf misschien een cliché geworden: de kunst ‘morrelend aan grenzen’? En realiseren we ons wel dat dit werken met onmaat, dit breken met wat er al is, misschien wel minder eigen is aan deze tijd dan je wellicht denkt of soms wordt geschetst? De kritiek op de ‘onmaat’- of het daaraan gerelateerde begrip ‘transgressie’ – als kenmerk voor hedendaagse kunst is dat het breken van regels al kenmerkend was voor de avant-garde traditie. Als de onmaat wordt verwacht of herhaling optreedt, is er opnieuw sprake van (regel)maat.
Verder lezen?
Wil je meer lezen over de relatie tussen de onmaat in de kunst en de democratie, lees dan het artikel ‘The art of democracy’ van Gielen in het tijdschrift Krisis. In dit artikel raakt Gielen de mogelijkheid aan van wat de onmaat kan betekenen voor het verbeelden van een toekomstige vorm van democratie waarbij conflicten en verschillen gewaardeerd kunnen worden. Tegelijkertijd ziet hij de democratie als noodzakelijk om de mogelijkheid tot onmaat in de kunst te garanderen. Bron: Gielen, P. (2011). The art of democracy. Krisis, Journal for contemporary philosophy, 3. Geraadpleegd op 1 december 2019 van www.krisis.eu.
Wil je meer weten over het begrip ‘onmaat’ en hoe deze zich kan situeren op het esthetische of het formele vlak, maar ook op het politieke, het cognitieve of het affectieve vlak, lees dan zijn interview met Paulo Virno, die het begrip onmaat heeft geïntroduceerd. Bron: Gielen, P. & Lavaert S. (2009) The Dismeasure of Art. An interview with Paulo Virno. In: P. Gielen and P. De Bruyne (eds.) Being an Artist in Post- Fordist Times. Rotterdam. NAi-Publishers. Ook online verkrijgbaar: https://www.onlineopen.org/download.php?id=244.
Voor een genuanceerde en kritische recensie van onder meer het begrip ‘transgressie’ lees Laermans, R. (2015). Nathalie Heinich – Le paradigme de l’art contemporain. De Witte Raaf, https://www.dewitteraaf.be/artikel/detail/nl/4171. Het boek van Nathalie Heinich, “Le paradigme de l’art contemporain. Structures d’une révolution artistique”, is verschenen in 2015 bij Gallimard te Parijs.