Literatuur gebruiken als verhalen
Nirav Christophe is schrijver, dramaturg, docent en maakonderzoeker. Hij werkt vanuit vele rollen en schakelt vaak snel heen en weer. Literatuur gebruikt hij in zijn werk als ‘de dingen om hem heen’. Hij ervaart ze niet als een soort waarheid, maar als verhalen. Een voorbeeld is voor hem daarom ook echt een voorbeeld, het is niet een bewijs. Hij kiest daarbij altijd voor een soort mensen dat zichzelf tegenspreekt, waar het niet helemaal in klopt, die niet systematisch zijn.
Nirav heeft een boekenplank vol met filosofen, psychologen, Bakthin, ook vanuit domeinen die verder niets te maken hebben met zijn domein maar wel ook invloed hebben: psychologische theorieën; dat gebeurt allemaal tegelijkertijd.
“Ik ben bijvoorbeeld bezig met een onderzoek, een specifiek maakproces van een groep: Gob Squad. Ze werken, ik heb ze geïnterviewd, ze vertellen dingen… en dan ben ik bezig, en dan denk ik… daar heeft Nietzsche toch iets over gezegd? Ik ga naar mijn boekenkast, grasduinen, en ik kom die zin tegen, dat citaat, en dat is niet een argument om iets mee te ondersteunen. Nietzsche zegt: ‘er zijn geen feiten alleen interpretaties’. En van zo’n citaat kan ik dan heel vrolijk van worden. Ik denk dan… ‘ik hoef dat niet te beslissen: is dit waar of niet?’ Ik ga juist aan op: wat als er alleen maar interpretaties zijn, wat dan, wat gebeurt er dan?”
Zo’n citaat kan Nirav dan onmiddellijk op een denkspoor zetten. Dat Nietzsche daar bijvoorbeeld al aan het einde van zijn leven was, en dat hij toen nog elf jaar gek was.
“En dan denk ik: ‘wat is dat voor maker, hij had een waanzinnige productiviteit! In een half jaar schreef hij drie boeken, en daarna was het: knáp. Hij ziet een paard in Turijn dat wordt afgebeuld, hij omhelst het, hij barst in tranen uit en de rest van die elf jaar is weg.’ En ik vraag me dan af: ‘wat gebeurt daar, wat een krankzinnig maakproces.’ En dan denk ik: ‘ik wil wel eens een monoloog schrijven voor die man, die hij aan het einde helemaal niet meer is.’ En dat ga ik dan opschrijven….”
Nirav herkent iets van die manier van werken van Nietzsche bij Gob Squad. Dat wordt vaak ook ‘flow’ genoemd, zo vertelt hij. Hij is zelf vooral ontzettend geïnteresseerd in de vraag: wat er gebeurt er na die flow? Want iedereen is geïnteresseerd in: hoe krijg je mensen in die flow? Maar wat hij wil weten is: wat gebeurt er daarna?
Bron: In 2019 hield Arja Veerman een aantal ‘maakonderzoeksdialogen’ met de lectoren Bart van Rosmalen (Muzische professionalisering, HKU), Daan Andriessen (Methodologie praktijkonderzoek, HU), Jan IJzermans (Research in Creative Practices, HKU) en Nirav Christoph (Performatieve Maakprocessen, HKU). Onderwerp was: manieren van werken in maakonderzoek. De fragmenten van Nirav Christophe uit deze gesprekken.
