De rol van reflectie in creatieve praktijken
Linda Candy geeft stem aan creatieve makers in diverse disciplines. Zij doet dat door hen aan het woord te laten en hun perspectief te belichten van binnenuit. Ze koppelt dit aan het begrip reflectie, het denken tijdens en na afloop van het maken. Zij bouwt hierbij voort op het werk van Schön.
In het boek The Creative Reflective Practitioner belicht Linda Candy de rol van reflectie in creatieve praktijken, bekeken vanuit het blikveld van de makers zelf. Zij steunt hierbij op het werk van Donald Schön, die al in de jaren 80 aandacht vroeg voor de manier waarop kennis vanuit heel diverse beroepspraktijken kon worden opgebouwd.
Schön’s case for a total reassment of the state of professional knowledge was made on the grounds that the existing competencies were inadequately to deal with the changings that the professional practitioners faced with as he put it: ’the complexity, uncertainty, instability, uniqueness, and value conflicts which are increasingly perceived as central to the world of professional practice.’ – (Candy, p14).
Wat Linda Candy in haar boek beoogt, is om specifiek stem te geven aan creatieve makers, en hoe zij denken en handelen in hun praktijken. Creatieve praktijken en processen kenmerken zich door het omgaan met complexiteit en onzekerheid, om te komen tot nieuwe bijdragen, in welke vorm dan ook. Hierover kennis opbouwen, niet zozeer vanuit een model of theorie, maar vanuit het eigen handelen en reflecteren van professionals lijkt daarom een passende weg te zijn. De insteek die Candy hiermee kiest is in die zin heel vergelijkbaar met die wij in het HKU Maakonderzoek hebben gekozen, alleen spitst zij dit toe op de rol van reflectie. Dit lijkt zij te doen om de makers hier vooral een eigen stem in te geven, als tegenwicht voor alles wat er al over makers en hun werk in het publiek debat wordt gezegd. De manier waarop makers keuzes maken en hun werk valideren staat vaak in contrast met wat de buitenwereld hierover stelt of zegt. De intenties waarmee werk wordt gemaakt, wijken nogal eens af van wat commentatoren beweren. Sowieso wordt dit begrip niet zo snel door makers zelf gebruikt, zoals zij in onderstaande quote schetst:
What is meant by the word ‘intention’ in creative work can be difficult to pin down and few artists use that word, although they may talk about ‘my idea’ or ‘desire’ or indeed ‘vision’ (this last with a self-consciousness smile at allowing such seemingly pompous word to pass their lips). In creative practice, it is perhaps more accurate to think of ‘intention’ as an initial, often vague or loosly conceived aim, goal or objective that evolves as a result of unplanned changes or direction. Intention may in that way actually reside in the thoughts, perceptions and feelings that emerge unanticipated from the process itself almost as by accident. – (Candy, p5).
Hiermee wil Candy trouwens níet zeggen dat het creatieve maken dan maar moet worden beschouwd als een vorm van ‘toevallige productie’. Steeds gaat het (ook) om het maken van selecties: wat doet zich voor, wat neem je mee en op grond van wat. Hierbij speelt reflectie een belangrijke rol.
Lees verder: Vijf vormen van reflectie in creatieve praktijken
Lees ook: een stukje over Schön’s reflectieve kennisleer
Bronnen:
- Candy, Linda (2019). The Creative reflective practitioner. Routledge, London and New York.
- Schön, Donald A. (1983) The Reflective Practitioner: How Professionals Think In Action. Basic Books.
- IJzermans, Jan J. & Veerman, Arja L. & (2020). Samen werken aan bruikbare kennis voor de creatieve praktijk. Sprekend materiaal en lage theorie. In: Waardenwerk, 80. Journal of Humanistic Studies. Uitgeverij: SWP.
