Reflectie en documentatie in praktijkonderzoek
Voor de meeste makers is het documenteren van allerhande ideeën en reflecties iets wat zij gewoon zijn om te doen. Deze documentatie kan deels opgaan in een werk, maar er zijn ook altijd notities, schetsen, diagrammen, lijstjes met namen, websites en telefoonnummers. Deze kunnen door de maker in een bepaalde periode worden gebruikt, maar ook later van waarde blijken: als bronnen voan onderzoek of als geheugensteun.
De rol van reflectie in praktijkonderzoek is evident. Schön stelde zelfs dat elke beroepsbeoefenaar die reflecteert in en op zijn eigen praktijk, tegelijk een onderzoeker is. Vanaf de praktijk kan theorie worden opgebouwd, aan de hand van unieke situaties. Door deze te bundelen kan gewerkt worden aan ‘repertoire’ en kan kennis worden opgebouwd. Tegenwoordig wordt op veel plekken wel onderscheid gemaakt tussen de kennisopbouw die voor iemand persoonlijk is, of die met anderen wordt gedeeld en kan worden getoetst op gebruik. Zo wordt in de definitie van onderzoek die in het Britse Research Excellence Framework wordt gebruikt, juist hierop onderscheid gemaakt en worden onderzoeksgelden aan instellingen beschikbaar gesteld die aan deze eisen van deling en toetsing voldoen.
Linda Candy beschrijft in haar boek de rol van documentatie in praktijkonderzoek, en hoe reflecties daaraan kunnen bijdragen. Deze moeten dan wel in een of andere vorm expliciet worden gemaakt. Bijvoorbeeld als dagboeknotities, als weblogverslagen, in audiovorm, als podcast. Daarnaast is onder beroepsprofessionals in diverse sectoren het ‘reflectief schrijven’ in opkomst, na afloop van een werkdag of een event. Dit wordt soms in de vorm van ‘vignetten’ vandaan, een begrip dat afkomstig is vanuit de antropologie.
Vormen van documentatie die makers gebruiken bij het reflecteren op het werken in de creatieve praktijk, kunnen inspirerend en leerzaam voor onderzoekers zijn. Wanneer makers zelf deelnemer worden in een onderzoek, kunnen zij documentatievormen (door)ontwikkelen die dicht bij hen liggen en waarin zij al ervaren zijn.
Lees ook: De rol van reflectie in creatieve praktijken.
Of verdiep je wat verder in de ‘reflectieve kennisleer‘ van Schön.
Bronnen:
- Linda Candy (2019). The Creative reflective practitioner. Routledge, London and New York.
- Donald A. Schön (1983) The Reflective Practitioner: How Professionals Think In Action. Basic Books.
