Schetsen, een palet van manieren van werken
In dit artikel vind je zes groepen met in totaal meer dan 70 makersverhalen waarin Schetsen een rol speelt. De verhalen binnen één groep hebben overeenkomsten waarop aan het begin even op wordt ingegaan. Voor de rest is het aan jou, lezer, om te kijken van welke verhalen jij iets kan opsteken.
Groepen makersverhalen
Ieder makersverhaal staat op zichzelf maar er zijn wel overeenkomsten tussen de verhalen waarin Schetsen een rol speelt. Aan het begin van iedere groep wordt even kort ingegaan op die overeenkomsten. De groepen sluiten elkaar niet uit, maar vormen een palet van manieren van werken zoals aangetroffen bij de makers die bij het onderzoek betrokken waren.
Let wel: geen enkel verhaal gaat alleen over schetsen. In ieder verhaal in dit artikel komt het schetsen kort of lang aan de orde. Dit vereist wel iets van de lezer, maar: houd vol. Gaandeweg krijg je een indruk van de rol van schetsen in het geheel.
De maker wil in beweging blijven, losjes blijven om steeds weer nieuwe ideeën op te kunnen doen. Vaak bestaat het schetsen uit vormen van aanklooien, krabbelen, notities en tekeningetjes maken, zonder dat er daadwerkelijk iets hoeft te worden gemaakt. De schetsjes kunnen worden toegevoegd aan de verzameling van de maker, of terzijde worden geschoven. Het gaat de maker vooral om training, ontwikkeling, experiment. Deze manieren van schetsen vinden meestal plaats in de eigen vrije tijd en ruimte, los van een bepaald project. Deze manieren van werken rond schetsen zijn vaak verbonden aan Ruimte en Beweging.
De maker wil op gang komen. Dit gebeurt vaak aan het begin van een maakproces, maar kan ook tussentijds gebeuren, wanneer hij het even niet meer weet, niet meer voelt, niet meer kan. Makers zoeken bepaalde situaties op, een museum, een plek, ze dwalen door hun verzamelingen. Vanuit de prikkels die zij daarbij opdoen komen ze tot schetsen. Deze manieren van werken rond schetsen zijn vaak verbonden aan Bewegen, Zoeken en Verzameling.
De maker wil op gang komen. Dit gebeurt vaak aan het begin van een maakproces, waarbij de makers zelf spelregels opstelt, onderzoek doet en kaders maakt. Kaders kunnen ook door een medemaker of opdrachtgever worden aangereikt, en door de maker van binnenuit eigen worden gemaakt en verwerkt. Deze manieren van werken rond schetsen zijn vaak verbonden aan Kaderen en Ruimte.
Sommige makers schetsen direct vanaf een eerste idee, een ingeving of een innerlijke verbeelding die in hen ontstaat. Deze kan worden opgeroepen door een interne prikkel maar ook door een opdracht van derden, die de maker als het ware ‘door zichzelf’ heen haalt. Dit eerste idee of het beeld wat de maker voelt of voor zich ziet, zet aan om te gaan maken. Tegelijk werkt het ook als een referentiekader tijdens het maken: het stuwt het werk als het ware vooruit. Deze manieren van werken rond schetsen zijn vaak verbonden aan Ruimte en Kaderen.
Tijdens het maken, niet helemaal aan het begin maar meestal ook nog niet al te ver op weg in het proces, gebruikt de maker zijn schetsen om na te gaan of hetgeen dat wordt gemaakt zich op de goede weg bevindt. De schetsen worden dan aan iemand voorgelegd, of beproefd of getest. Soms wordt met een vorm van ‘rapid prototyping’ gewerkt. Na een beproeving of test kan de maker het werk aanscherpen, bijsturen, omgooien. Soms legt de maker zijn schetsen na een beproeving of test juist even weg. Door afstand te nemen kan de maker nagaan wat er aan schort of hoe kan worden voortgegaan. Deze manieren van werken rond schetsen zijn vaak verbonden aan Afstand nemen en Valideren.
De maker wil dat er in samenspraak met een medemaker of opdrachtgever een keuze wordt gemaakt om een bepaald idee of concept verder uit te werken in een maakproject. Dit gebeurt meestal nadat de maker al een poosje aan een opdracht of idee heeft gewerkt en op een punt is aangekomen dat er verschillende vervolgopties mogelijk zijn. De maker maakt hier dan een aantal schetsen van en legt deze voor aan de ander. Wanneer het voorleggen en afstemmen over een lange periode gebeurt, kan het maken een vorm van co-creatie worden, waarbij de regie van de maker met een derde wordt gedeeld. Deze manieren van werken rond schetsen zijn vaak verbonden aan Kaderen en Positioneren.
