Pendelen tussen werelden, tussen modi, tussen verzamelingen
Bart van Rosmalen heeft zich gespecialiseerd in Muzische professionalisering, waarbij hij onderzoekt hoe professionals in de kunst, de wetenschap, het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties de ‘muzische’ aspecten in hun professionele leven en werken kunnen versterken. Dit brengt met zich mee dat een vraagstuk niet zozeer vanuit analyse wordt verkend, maar al makend wordt vertaald: in poëzie, tekening, spel. Samen met anderen volgt een reflectie op wat dit betekent en waartoe het vraagstuk aanzet.
Het pendelen speelt een grote rol in het werk van Bart. Als bedenker van de Muzische werkplaatsen, ziet hij het onderzoekende, het ervaren en het muzische als drie plekken waarbij het ‘helende werk’ bestaat uit het pendelen ertussen.
Dit pendelen zet hij in bij groepen van deelnemers binnen de Muzische werkplaatsen, maar ook bij zichzelf is het een belangrijk element in het proces. Zo draagt Bart er zorg voor dat er steeds een plek is om te ‘werken’, te ‘maken’. Die plek creëert hij zelf. Om deze plek op ieder moment te kunnen creëren heeft hij bijvoorbeeld altijd spullen bij zich, pennetjes, oude bierviltjes, poppetjes, platen, foto’s van wieren, kaarten. Door het maken maakt hij ruimte voor ontvankelijkheid. Wat er dan gebeurt, is dat de vaste ideeën over de dingen uit elkaar worden gehaald. Van verschillende kanten is er voeding, ook van buiten. Er zijn allerlei bronnen waardoor inzichten ontstaan, die je ook mee kunt nemen naar weer nieuwe ‘cirkels’ of nieuwe werksituaties waar vergelijkbare processen gaande zijn. Ook die worden weer uit elkaar gehaald. Het toeval speelt een rol. Er is een beweging, die steeds heen en weer gaat, en verschillende velden aan elkaar verbindt.
De behoefte aan ruimte om te maken, is er niet alleen binnen maar ook buiten het werk.
“Bij het werken aan mijn onderzoeksthema is het voor mij altijd van belang dat ik eigen werk blijf maken. Dat doe ik ook in mijn eigen tijd. Terwijl ik vind dat het geheel en al bij het idee van onderzoeken hoort, en toch heb ik het gevoel dat ik dit zo moet doen. Die behoefte is heel sterk, omdat ik dat soms kwijtraak als ik ‘naar mijn werk’ ga.”
Daarnaast gebruikt Bart het werk van Liz Lerman, een Amerikaanse choreograaf, schrijver en gespreksontwerper, steeds vaker als een systematisch deel van zijn werk.
“Lehrman heeft een basis gelegd van dat wat zij ‘thinking grid’ noemt. Op de X-as staan eigenschappen van bronnen van inspiratie, vanuit de levende werkelijkheid, die er voor jou toe doen. Op de Y-as zet je het werk dat je moet doen: e-mails, vergaderingen etc. Op die mogelijke kruispunten kan dan ook iets ontstaan.”
Het pendelen tussen de ‘gewone’ wereld, met de eisen van alledag, en de wereld van de inspiratie biedt ruimte voor onverwachte associaties, creatief denken en makerschap.
In de Muzische Werkplaats werkt Bart veel samen met Daan Andriessen, lector Methodologie Praktijkonderzoek aan de Hogeschool Utrecht. Daan heeft als missie om de praktijk van onderzoek te vermenselijken. Het ‘pendelen’ staat hierbij in nauwe relatie tot zijn ontwikkeling als onderzoeker van de afgelopen jaren, waarbij het eerst vooral ging om het bewegen tussen twee werelden. Deze ene wereld bestaat uit de dagelijkse ervaringen, de ongeordendheid van de werkelijkheid, de ervaringen, de mensen die je spreekt, de taal die je ervaart. De andere wereld omvat concepten, het systematiseren om die werkelijkheid te kunnen begrijpen en daar iets in te kunnen doen. Het resultaat van deze pendelbeweging omschrijft Daan als vooral bestaande uit “denkachtige dingen uit: teksten, modellen.”
De laatste jaren heeft Daan, door het werken binnen de Muzische werkplaatsen, ook meer waardering gekregen voor een derde wereld: de wereld van het maken. Hij ervaart dat het maken, bijvoorbeeld op het moment dat hij een sprookje schrijft, helpt met het ordenen, het filteren. Het is niet alleen dat er voor hem dan een brug ontstaat tussen die verschillende werelden, het is meer. Het integreert.
Bron: In 2019 hield Arja Veerman een aantal ‘maakonderzoeksdialogen’ met de lectoren Bart van Rosmalen (Muzische professionalisering, HKU), Daan Andriessen (Methodologie praktijkonderzoek, HU), Jan IJzermans (Research in Creative Practices, HKU) en Nirav Christoph (Performatieve Maakprocessen, HKU). Onderwerp was: manieren van werken in maakonderzoek. De fragmenten in bovenstaande tekst, verwerkt door Els Cornelis, komen uit deze gesprekken.
Zie voor meer info over de muzische insteek en het gebruik van het ‘thinking grid’ van Lerman: https://www.musework.nl/nl/page/8645/thinking-grid
