De maak(onderzoeks)ruit in de educatieve praktijk
In de masteropleiding Kunsteducatie gebruiken studenten bij de oriëntatiefase van hun ontwerponderzoek de maak(onderzoeks)ruit: om letterlijk een gemeenschappelijk speelveld voor zich te hebben, een gezamenlijke taal te kunnen bezigen en hun activiteiten te ‘plotten’ op wat zij doen.
Bij de masteropleiding Kunsteducatie wordt aan interdisciplinaire groepjes studenten gevraagd om met elkaar een ontwerponderzoek te doen naar een complexe of hardnekkige praktijksituatie die zij als educator in het schoolse of buitenschoolse werk tegenkomen, en waar zij iets aan willen doen. Dit vertaalt zich vervolgens in een ontwerponderzoek waarbij zij met elkaar iets gaan maken, en dit al makend gaan testen, in meerdere slagen. Op basis van hun bevindingen, met en voor de uiteindelijke doelgroep, passen zij hun ontwerp steeds verder aan.
“Zo vroeg ik bijvoorbeeld aan de studenten – volwassenen die eerder al min of meer educatief zijn geschoold en werkzaam in allerhande sectoren – om fysiek de ruit te gaan vullen met de materialen die zij rond hun vraagstuk hadden verzameld en mee naar de les hadden genomen: boeken, modellen, spelvormen, films, anekdotes, ervaringen, quotes etc. De ruit had ik voor de gelegenheid met tape op de vloer had geplakt.
De studenten konden zo zelf de ruit instappen, over de lijnen lopen. Ze konden hun spullen neerleggen, verschuiven, weer oppakken, opstapelen, op hoekpunten liggen, in het midden, in een vlak. Ze bespraken de rol en functie van wat ze bij zich hadden: was het filmfragment ter inspiratie, onderdeel van een eerdere verzameling? Was het model misschien zinvol om later iets mee te analyseren (bewerken)? Was het kaartspel een voorbeeld van iets wat ze zelf wilden maken (construeren)? Ook bespraken ze hun eigen rol, als maker en onderzoeker, tegen het licht van hun eigen ervaringen en achtergrond. Een academisch geschoolde studente, tevens docent geschiedenis in het VO, had louter wetenschappelijke artikelen meegenomen, terwijl een gamedesigner vooral filmbeelden en quotes uit Star Wars bij zich had. Voor beiden betekende het werken met de maakonderzoeksruit dat er inzichten ontstonden in elkaars manieren van werken en hoe de materialen in dit ontwerponderzoek konden worden gebruikt. Een belangrijke les was dat het een niet meer of minder waard bleek dan het andere, maar wel een eigen plek en functie in het ontwerponderzoek kreeg.”
De maak(onderzoeks)ruit wordt inmiddels in verschillende opleidingen gebruikt om studenten meer zicht te geven op hun onderzoekende activiteiten in het maken, en deze waar mogelijk te expliciteren en te versterken. Dit gebeurt bijvoorbeeld door docenten in de minor HKU Creatieve Maakprocessen en in de bacheloropleiding HKU Musician 3.0. Kortom, de maak(onderzoeks)ruit is:
- te gebruiken om het makende in onderzoek en het onderzoekende in maken mee uit te drukken; het ligt dicht bij elkaar
- te gebruiken om bewustzijn te versterken dat processen door elkaar heen kunnen lopen en in allerlei volgordes kunnen plaatsvinden
- te gebruiken om bewustzijn te versterken dat je je als makers waarschijnlijk meer aan de bewerkingskant kan versterken, en als onderzoeker meer aan de uitprobeerkant (steeds in relatie tot de andere delen in het proces)
Lees verder: de maak(onderzoeks)ruit als heuristisch model
Lees verder: de noodzaak van het combineren van ideeën en kennis en kunde uit verschillende vakgebieden
